Διαθλαστικές ανωμαλίες

Το μάτι λειτουργεί όπως μία φωτογραφική μηχανή

Μάτι: Μια τέλεια «συσκευή»

Το φως εισέρχεται μέσα από τη κόρη του ματιού, δηλαδή από ένα μικρό πέρασμα που λειτουργεί όπως το διάφραγμα του φακού στην κάμερα. Η εικόνα που μεταφέρεται από τις φωτεινές ακτίνες, εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, όπως ακριβώς ο φακός της φωτογραφικής μηχανής αποτυπώνει την εικόνα πάνω στο φιλμ. Ο έγχρωμος δακτύλιος του ματιού, η ίριδα, ελέγχει την ένταση του φωτός που μπαίνει στο μάτι, ανοίγοντας και κλείνοντας την κόρη του ματιού κάθε φορά που μεταβάλλεται το φως στο περιβάλλον.

Εμμετρωπία

normal vision

Σε έναν φυσιολογικό οφθαλμό οι εικόνες εστιάζονται ακριβώς πάνω στον αμφιβληστροειδή, κι όταν αυτό συμβαίνει χωρίς τη βοήθεια γυαλιών ή φακών επαφής, τότε λέμε ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος είναι «εμμέτρωπας», δηλαδή η όρασή του είναι «εντός του σωστού μέτρου».

Mυωπία

Στην Μυωπία ο οφθαλμός είναι μεγαλύτερος από το φυσιολογικό, με συνέπεια να μεγαλώνει η απόσταση ανάμεσα στον κερατοειδή και τον αμφιβληστροειδή. Έτσι, οι ακτίνες φωτός από τα μακρινά αντικείμενα εστιάζουν μπροστά από τον αμφιβληστροειδή, με αποτέλεσμα να φαίνονται θολά.

       Συμπτώματα Η μυωπία εκδηλώνεται με θολή και ασαφή μακρινή όραση (δυσκολία στην τηλεόραση, πίνακα) ενώ η κοντινή όραση (διάβασμα) είναι άριστη συνήθως

  • Είδη Μυωπίας
  1. Αξονική Μυωπία οφείλεται σε αυξημένο προσθιοπίσθιο άξονα του ματιού. Οι μεγάλες μυωπίες (άνω των 6 βαθμών) είναι συνήθως αξονικές και η εξέλιξη της μυωπίας τις περισσότερες φορές σταματά με την ολοκλήρωση της σωματικής ανάπτυξης. Εμφάνιση ή τυχόν επιδείνωση της ήδη υπάρχουσας μυωπίας σε προχωρημένη ηλικία συνήθως οφείλεται σε σκλήρυνση του πυρήνα του φακού και αρχόμενο καταρράκτη.
  1. Διαθλαστική Μυωπία οφείλεται σε αυξημένη διαθλαστική δύναμη του ματιού. Εκδηλώνεται όταν ο κερατοειδής (το πρόσθιο διαφανές τμήμα του ματιού) είναι περισσότερο κυρτός ή σε περιπτώσεις σακχαρώδη διαβήτη και καταρράκτη που αυξάνει τη διαθλαστική δύναμη του κρυσταλλοειδούς φακού.

  2. Συνδυασμός αξονικής και διαθλαστικής Μυωπίας

 

  • Διόρθωση
  1. με τη χρήση γυαλιών, που έχουν αμφίκοιλο φακό (αποκλίνοντα). Ο φακός αφαιρεί την επιπλέον διαθλαστική δύναμη, ώστε για να μετακινηθεί η εικόνα προς τα πίσω και να εστιαστεί πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα.
  2. με τη χρήση φακών επαφής
  3. διαθλαστική επέμβαση.
  4. Με χειρουργική αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού. Στις υψηλές μυωπίες >10-dpt και υπερμετρωπίες >6 dpt που δεν διορθώνονται συνήθως με Laser, σε άτομα άνω των 50 ετών, που συνήθως συνυπάρχει καταρράκτης.
  • ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Υπάρχει γενετική προδιάθεση στην εμφάνιση της μυωπίας, για αυτό τα παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν μυωπία, πρέπει να εξετάζονται συχνότερα.
    Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της μυωπίας είναι η υπερβολική ενασχόληση των παιδιών με διάβασμα και ηλεκτρονικά παιγνίδια(κοντινή εργασία). Στις αναπτυγμένες χώρες το ποσοστό των μυώπων είναι μεγαλύτερο λόγω των συνθηκών διαβίωσης (περιορισμός σε μικρότερο χώρο).
 
  • Μυωπία και Πρεσβυωπία Η πρεσβυωπία εμφανίζεται και στους μύωπες σε ηλικία μεγαλύτερη των 45 ετών με αποτέλεσμα ο μύωπας δεν μπορεί πλέον να διαβάζει με τα γυαλιά του, όπως έκανε σε νεαρή ηλικία. Για να διαβάσει αναγκάζεται να βγάλει τα γυαλιά του, ή να φορέσει πολυεστιακά γυαλιά ή φακούς επαφής ώστε να μη χρειάζεται να ανεβοκατεβάζει τα γυαλιά του συνέχεια

Υπερμετρωπία

Στην υπερμετρωπία, ο κερατοειδής είναι συνήθως πιο επίπεδος και ο οφθαλμός μικρότερος από το φυσιολογικό, με συνέπεια να μικραίνει η απόσταση ανάμεσα στον κερατοειδή και τον αμφιβληστροειδή. Στην περίπτωση αυτή οι ακτίνες φωτός δεν εστιάζονται στον αμφιβληστροειδή αλλά πίσω από αυτόν.

 

 

  • Συμπτώματα της υπερμετρωπίας διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία.
    Τα βρέφη γεννιούνται με υπερμετρωπία, και καθώς αναπτύσσονται, μεγαλώνουν τα μάτια τους και ελαττώνεται ο βαθμός της υπερμετρωπίας τους. Όταν είναι όμως έχουν μεγάλη υπερμετρωπία, αυτή παραμένει σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
  • Στα παιδιά, επειδή το εύρος προσαρμογής είναι μεγάλο, δεν παρατηρείται μείωση της όρασης, παρά μόνον όταν η υπερμετρωπία είναι πολύ υψηλή. Επειδή όμως υπάρχει άμεση σχέση  μεταξύ προσαρμογής και σύγκλισης, η υπερμετρωπία είναι δυνατό να συνοδεύει συγκλίνοντα στραβισμό, γεγονός που σημαίνει ότι χρειάζεται διερεύνηση από οφθαλμίατρο. Αυτή είναι συνήθως η αιτία που οι γονείς παρατηρούν στραβισμό στο παιδί τους μετά τα 2 έτη. Στην περίπτωση αυτή χρειάζονται γυαλιά για να φύγει ο στραβισμός και να αποφευχθεί η δημιουργία αμβλυωπίας. (τεμπέλικο μάτι, LAZZY EYE).
    Όταν τα παιδιά σκύβουν πολύ κοντά στο βιβλίο ή όταν διαβάζουν κάνουν κάθε τόσο ένα μικρό διάλειμμα ή παραπονούνται για πονοκέφαλο συχνά ή θόλωμα στα γράμματα, πρέπει να εξετάζονται από οφθαλμίατρο.
    Για να βρεθεί ο ακριβής βαθμός της υπερμετρωπίας στα παιδιά, γίνεται η εξέταση της σκιασκοπίας με κυκλοπληγία, δηλ. με σταγόνες που μειώνουν την προσαρμογή.
    Πρέπει τα παιδιά να εξετάζονται προληπτικά από την προσχολική ηλικία, ώστε  να διαπιστωθεί αν βλέπουν καλά και τα δύο μάτια, ώστε να προλάβουμε να θεραπεύσουμε τυχόν υπάρχουσα αμβλυωπία.
  • Στους νεαρούς ενήλικες η υπερμετρωπία εκδηλώνεται είτε με μείωση της κοντινής  και μακρινής όρασης είτε με συμπτώματα κόπωσης μετά από παρατεταμένη κοντινή εργασία.
  • Σε μεγαλύτερα άτομα η μείωση της κοντινής όρασης είναι το πρωτεύον σύμπτωμα και επεκτείνεται προοδευτικά και στη μακρινή όραση
 
  • Είδη Υπερμετρωπίας μπορεί να οφείλεται
  1. σε κοντό προσθιοπίσθιο άξονα του ματιού.
  2. σε μικρή διαθλαστική δύναμη του ματιού (επίπεδος κερατοειδής, μικρή διαθλαστικότητα του κρυσταλλοειδούς φακού)
  3. σε συνδυασμό και των δυο
  • Διόρθωση εξαρτάται από την ηλικία του ασθενούς τα και από την παρουσία και το είδος των συμπτωμάτων
  1. με τη χρήση γυαλιών, που έχουν αμφίκυρτους φακούς (συγκλίνοντες). Οι φακοί  αυξάνουν  τη διαθλαστική δύναμη του ματιού ώστε το  είδωλο να σχηματισθεί πάνω στον αμφιβληστροειδή.
  2. με τη χρήση φακών επαφής
  3. με διαθλαστική επέμβαση με Excimer Laser – Lasik, διορθώνονται μέχρι 6 διοπτρίες υπερμετρωπίας.
  4. Με Χειρουργική αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού, σε άτομα άνω των 50 ετών που έχουν μέτρια ή υψηλή υπερμετρωπία και πρεσβυωπία. Διορθώνεται πλήρως η όραση για μακριά  και κοντά, με την ένθεση νέας γενιάς πολυεστιακών ενδοφακών, ή προσαρμοστικών ενδοφακών ή με την επιλογή monovision.
  • ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Υπάρχει γενετική προδιάθεση στην εμφάνιση της υπερμυωπίας, για αυτό τα παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν υπερμυωπία, πρέπει να εξετάζονται συχνότερα.
 
  • Υπερμετρωπία και Πρεσβυωπία Μετά την ηλικία των 35-40 ετών, αρχίζει σταδιακά να μειώνεται η ικανότητα προσαρμογής και ο υπερμέτρωπας αρχίζει να βλέπει θολά, κυρίως κοντά στο διάβασμα και να εμφανίζει κοπιωπία και να εγκαταλείπει τελικά το διάβασμα. Τότε χρειάζεται να φορέσει γυαλιά. Η πρεσβυωπία αρχίζει πολύ νωρίτερα στους υπερμέτρωπες, σε σύγκριση με τους εμμέτρωπες και τους μύωπες.

Αστιγματισμός

Στον αστιγματισμό, ο κερατοειδής δεν έχει, συνήθως, τέλεια σφαιρικό σχήμα αλλά ελλειψοειδές (οβαλ) με συνέπεια τόσο τα κοντινά όσο και τα μακρινά αντικείμενα να φαίνονται παραμορφωμένα σε ορισμένες κατευθύνσεις π.χ. η τελεία μπορεί να φαίνεται σαν γραμμή, τα γράμματα και οι αριθμοί φαίνονται ασαφή, με είδωλα ή διπλά ή συγχέονται μεταξύ τους αυτά που μοιάζουν

  • Ο αστιγματισμός μπορεί να συνυπάρχει με μυωπία ή υπερμετρωπία.
  • Ο αστιγματισμός παραμένει γενικά σταθερός κατά τη διάρκεια τη ζωής. Οποιαδήποτε σημαντική μεταβολή στον τύπο ή τους βαθμούς μπορεί να υποκρύπτει κάποια άλλη σοβαρότερη νόσο και πρέπει να διερευνάται προσεκτικά.
 
  • Συμπτώματα θόλωση της όρασης και γρήγορη κόπωση των ματιών σε εργασίες που απαιτούν συγκέντρωση, τόσο μακριά όσο και κοντά, όπως ανάγνωση, οδήγηση, χρήση υπολογιστή κλπ.
  • Διάγνωση γίνεται ακριβής μέτρηση και ανάλυση του αστιγματισμού με εξειδικευμένη εξέταση που λέγεται τοπογραφία κερατοειδούς
  • Διόρθωση
    1. με τη χρήση γυαλιών
    2. με τη χρήση φακών επαφής
    3. διαθλαστική επέμβαση

Πρεσβυωπία

  • Η πρεσβυωπία παρουσιάζεται σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το αν ήδη πάσχουν από άλλες διαθλαστικές ανωμαλίες όπως η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός.
  • Πρεσβυωπία είναι η σταδιακή απώλεια προσαρμογής με αποτέλεσμα να βλέπει κανείς με δυσκολία καθαρά τα κοντινά αντικείμενα ενώ βλέπει καλά τα μακρινά. Η δυσκολία αυτή είναι εντονότερη στο διάβασμα, ιδιαίτερα όταν υπάρχει χαμηλός φωτισμός. Οφείλεται στην αδυναμία του φακού του οφθαλμού να κάνει προσαρμογή και να εστιάσει κοντά, λόγω ηλικίας.
  • Εμφανίζεται συνήθως μετά το 40ο έτος ηλικίας και αυξάνεται με την ηλικία μέχρι το 60ο περίπου έτος. Σε ανθρώπους με υπερμετρωπία, η πρεσβυωπία μπορεί να εμφανιστεί σε νεαρότερη ηλικία.
  • Οι μύωπες όταν εμφανίσουν πρεσβυωπία, για να μπορέσουν να διαβάσουν, είναι αναγκασμένοι να βγάζουν τα μυωπικά τους γυαλιά όταν η μυωπία τους είναι μικρή, ή να χρησιμοποιούν γυαλιά με μικρότερο βαθμό μυωπίας, όταν η μυωπία τους είναι μεγάλη.

Αιτία πρεσβυωπίας

Η πρεσβυωπία οφείλεται είτε στην προοδευτική απώλεια της ελαστικότητας του φακού του ματιού ο οποίος χάνει την ικανότητα να αλλάζει καμπυλότητα και να εστιάζει στις κοντινές αποστάσεις, είτε στην προοδευτική γήρανσης του μυός, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία της προσαρμογής του φακού (ακτινωτός μυς). Δηλαδή, η προσαρμογή της όρασής μας στις κοντινές αποστάσεις, είναι μια δυναμική και συνεχώς μεταβαλλόμενη λειτουργία του οφθαλμού, σε αντίθεση με την μυωπία, την υπερμετρωπία και τον αστιγματισμό που είναι καταστάσεις στατικές και οφείλονται στο σχήμα και το μέγεθος του κάθε οφθαλμού.

 

Διόρθωση

  • Με κοντινά γυαλιά πρεσβυωπικά, με αμφίκυρτους (συγκλίνοντες) φακούς, ώστε να αυξηθεί η διαθλαστική δύναμη των ματιών
  • Με διπλεστιακά ή πολυεστιακά γυαλιά τα οποία παρέχουν άνετη όραση σε όλες τις αποστάσεις (μακριά, μεσαία και κοντά)
  • Με πολυεστιακούς φακούς επαφής
  • Με διαθλαστική χειρουργική
  • Με Χειρουργική αφαίρεση του κρυσταλλοειδούς φακού, σε άτομα άνω των 50 ετών που έχουν μέτρια ή υψηλή υπερμετρωπία και πρεσβυωπία, ή πολύ υψηλή μυωπία. Διορθώνεται πλήρως η όραση για μακριά και κοντά, με την ένθεση  νέας  γενιάς πολυεστιακών ενδοφακών, ή προσαρμοστικών ενδοφακών ή με την επιλογή monovision.
  • Με διαθλαστικές επεμβάσεις, όπως  CK (Conductive Keratoplasty), ενδοκερατικοί δακτύλιοι
  • Καμιά από τις υπάρχουσες μεθόδους αντιμετώπισης της πρεσβυωπίας δεν δίνει οριστική και μόνιμη λύση και δεν αποκαθιστά την ικανότητα του ματιού να εστιάζει σε διάφορες αποστάσεις. Παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι πρεσβύωπες δηλώνουν ικανοποιημένοι που μπορούν να βελτιώσουν την κοντινή τους όραση με κάποια από τις υπάρχουσες μεθόδους
Scroll to Top