Εκφύλιση ωχράς κηλίδας
Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδή χιτώνα και βρίσκεται στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Ο αμφιβληστροειδής μετατρέπει τα φωτεινά ερεθίσματα που δέχεται από το εξωτερικό περιβάλλον σε νευρικά ερεθίσματα και τα στέλνει στον εγκέφαλο, όπου γίνεται η επεξεργασία και η αντίληψη της εικόνας.
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι πάθηση του οφθαλμού που συνήθως εμφανίζεται με την ηλικία.
Πολύ συχνά αναφέρεται και ως Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχρας (ΗΕΩ)/ Age Related Macular Degeneration (ARMD ή AMD).
Η ακριβής αιτιολογία της νόσου παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη και η τελική φάση της πάθησης σχετίζεται με την απώλεια της κεντρικής όρασης.
Η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση και μας παρέχει την διακριτική ικανότητα, έτσι ώστε να βλέπουμε με μεγάλη ευκρίνεια τις λεπτομέρειες της εικόνας. Το διάβασμα, η αναγνώριση των προσώπων, η οδήγηση, η διάκριση των χρωμάτων προϋποθέτουν υγιή ωχρά κηλίδα. Σε περίπτωση που υπάρχει κάποια αλλοίωση στην περιοχή της ωχράς κηλίδας, η όραση είναι ελαττωμένη.
Αυτή μπορεί να είναι η εικόνα που βλέπουν άτομα σε προχωρημένο στάδιο ΗΕΩ
Υπάρχουν δύο μορφές ΗΕΩ
Οι δύο μορφές ηλιακής εκφύλισης της ωχράς είναι η ξηρή μορφή (γνωστή και ως μή εξιδρωματική ή ατροφική μορφή) και η υγρή μορφή (ή εξιδρωματική μορφή).
Η ξηρή μορφή ΗΕΩ είναι η πιο διαδεδομένη και η λιγότερο καταστροφική μορφή.
Έχει διάφορα στάδια εξέλιξης, στα αρχικά στάδια η όραση είναι συνήθως ικανοποιητική και καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες. Στα πιο προχωρημένα στάδια η όραση μειώνεται σημαντικά. Η ξηρή μορφή συχνά συνυπάρχει με τα λεγόμενα Drusen ωχράς κηλίδας.
ΗΕΩ με Drusen
Για λόγους όχι ακόμα εξακριβωμένους, η μακροχρόνια ύπαρξη Drusen μπορεί σιγά-σιγά να οδηγήσει στην ατροφία της ωχράς δηλαδή σε τέλεια αποδιοργάνωση και καταστροφή της ωχράς κηλίδας.
Ξηρή ατροφική ΗΕΩ
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της κεντρικής όρασης.
Η υγρή (εξιδρωματική) μορφή ΗΕΩ είναι υπεύθυνη για το 90% των περιπτώσεων σοβαρής απώλειας στην όραση.
Η υγρή ΗΕΩ ονομάζεται έτσι, διότι συνδέεται με την παρουσία υγρού κάτω από την ωχρά κηλίδα.
Το υγρό (ή το αίμα) προέρχεται από τα παθολογικά χοριοειδικά αγγεία (νεοαγγεία), που σχηματίζονται κάτω από την ωχρά και προκαλούν διαρροή υγρών και αίματος από αυτά. Αυτή η διαρροή δημιουργεί αλλοιώσεις, οι οποίες καταστρέφουν τα φωτοευαίσθητα κύτταρα της ωχράς και έχει ως τελικό αποτέλεσμα την απώλεια της κεντρικής όρασης, εφόσον διαγνωσθεί αργά και μείνει χωρίς θεραπεία.
Yγρή ΗΕΩ με αιμορραγία
Συμπτώματα
Από τα πρώτα συμπτώματα που παρουσιάζονται στον πάσχοντα, στα αρχικά στάδια της υγρής ΗΕΩ, είναι οι μεταμορφοψίες όπου ευθείες γραμμές παρουσιάζονται παραμορφωμένες, καμπύλες ή μπερδεμένες μεταξύ τους.
Σε πιο προχωρημένα στάδια εμφανίζεται μια μαύρη κηλίδα στο κέντρο της όρασης, που εμποδίζει την ορατότητα στο κέντρο και τη διακριτική ικανότητα.
Διάγνωση
Η διάγνωση της ΗΕΩ γίνεται εύκολα και γρήγορα στο ιατρείο με την βυθοσκόπηση
Απαραίτητες απεικονιστικές εξετάσεις για να καθοριστεί το στάδιο της νόσου, είναι η οπτική τομογραφία συνοχής, η φλουοροαγγειογραφία, η αγγειογραφία με ινδοκυανίνη σε κάποιες περιπτώσεις (αγγειακοί πολύποδες και RAP) και ο αυτοφθορισμός.
Ένας εύκολος και αποτελεσματικός τρόπος για να εξετάσει την όρασή του, ο ίδιος ο ασθενής και να διαπιστώσει την ΗΕΩ ακόμη και στα πολύ αρχικά στάδια, είναι ο Πίνακας του Amsler.
Οδηγίες για την εξέταση με τον Πίνακα του Amsler :
- Φορέστε τα κοντινά σας γυαλιά που φοράτε συνήθως στο διάβασμα.
- Τοποθετήστε τον πίνακα σε απόσταση ανάγνωσης, 30-40 εκατοστά.
- Σκεπάστε το ένα μάτι με το χέρι και συγκεντρώστε το βλέμμα σας με το άλλο μάτι στη μαύρη κηλίδα που βρίσκεται στο κέντρο του πίνακα.
- Επαναλάβετε με το άλλο μάτι.
Σε περίπτωση που κάποια περιοχή του Πίνακα εμφανίζεται θολή, ή αν οι γραμμές εμφανίζονται παραμορφωμένες, καμπύλες ή μπερδεμένες μεταξύ τους (όπως στην παραπάνω εικόνα), να επισκεφθείτε τον οφθαλμίατρό σας το συντομότερο δυνατόν.
Αντιμετώπιση- Συντηρητική
Για την ξηρά μορφή βιταμίνες και αποφυγή ηλικιακής ακτινοβολίας.
Αντιμετώπιση-Επεμβατική
Η σύγχρονη αντιμετώπιση της υγρής μορφής είναι οι ενδουαλοειδικές εγχύσεις, (δηλαδή οι ενέσεις στο εσωτερικό του ματιού), ειδικών φαρμάκων που καταστρέφουν τη δημιουργία των παθολογικών νεοαγγείων με την αναστολή του VEGF παράγοντα (Vascular Endothelial Growth Factor), φωτοδυναμική θεραπεία (σε χοροειδικούς πολύποδες και RAP) και laser.